Osnove i počeci web dizajna
Web dizajn je opšte prihvaćeni pojam koji obuhvata različite veštine, standarde i discipline koji se koriste kada je u pitanju izrada web sajta.
Web dizajn je planiranje i izrada web stranica. Taj proces uključuje informacionu arhitekturu, korisničko okruženje, strukturu stranica, navigaciju, izgled, boje, fontove i slike. Sve ovo je u kombinaciji sa načelima dizajna za stvaranje web stranice koja zadovoljava ciljeve vlasnika i dizajnera.
Web dizajn elementi
Elementi, oblasti web dizajna obuhvataju: web i grafički dizajn, dizajn korisničkog interfejsa, autoring, uključujući standardizovani kôd i SEO optimizaciju za web pretraživače i pregledače. Navešćemo neke od njih:
- markup jezici (kao što su HTML, XHTML i XML)
- jezici za stilizovanje, eng. style sheet (kao što su CSS i XSL)
- skriptovanje sa klijentske strane, eng. client-side scripting (kao što je JavaScript i VBScript)
- skriptovanje sa serverske strane, eng. server-side scripting (kao što su PHP i ASP)
- baze podataka - tehnologije (kao što su MySQL, MSSQL)
- multimedijske tehnologije (kao što su Flash i Silverlight)
- web strategija i marketing
- SEO optimizacija
- i mnogo toga još...
Termin web dizajn
Termin web dizajn se obično koristi da opiše proces dizajniranja, web dizajn usluge koja se odnosi na prednji - front-end deo (izgled stranice) i projektovanje (izradu) web sajta uključujući pisanje kôda, koje spada u kodiranje, jer je to oblast koja takođe potpada pod web razvoj. Od web dizajnera se očekuje da zadovolje potrebne uslove izgleda i funkcionalnosti web sajta, ukoliko njihova uloga podrazumeva i pisanje kôda potrebno je da budu u toku sa važećim standardima u oblasti web development.
Istorija web dizajna (1988-2012)
Internet je redefinisao granice našeg modernog sveta. Velike ili male kompanije sada imaju kupce širom sveta. Male ili velike kompanije, grupe i neprofitne organizacije pružaju beskonačan niz informacija rasprostranjenoj publici. Mogućnosti na internetu i u web dizajnu su praktično beskrajne. Web dizajn je umetnost prezentacije sadržaja za krajnjeg korisnika na World Wide Web-u.
U digitalnom svetu, web stranice pojavljuju se kao značajan alat koji ne samo da pomažu kompanijama da pronađu svoju ciljnu grupu, već i kako bi privukle nove klijente iz celog sveta. Web stranica je postala sredstvo komunikacije i interakcije za poslovne kuće. Možete uspostaviti svoj korporativni identitet na globalnoj sceni i ostati u danonoćnom kontaktu sa svojim klijentom.
Iako web dizajn ima prilično nedavnu istoriju, može biti lako povezan sa drugim oblastima kao što je npr. grafički dizajn. Oblast veb dizajna takođe predstavlja trenutno tehnološko stanovište. Ono ima veliko učešće u svakodnevnom životu ljudi. Teško je zamisliti internet bez animiranih slika, različitih stilova tipografije, šarenih pozadinskih slika ili muzike.
Istorija interneta počinje u kasnim 1960-im. Prvo se strogo koristio za razne potrebe američke vojske. Kasnije su ga neki univerziteti počeli koristiti. U to vreme, internet je postao specifični alat za razmenu važnih podataka između računara uz pomoć prenosnih protokola kontrole (TCP / IP). Tokom 1969. na internetu se pojavio poseban jezik . To je ARPANET i GML (eng. General Markup Language). Tada je komuniciranje putem računara bilo nezgodno i nerazumljivo. Godine 1972, Ray Tomlinson stvorio je imejl koji je munjevitom brzinom promenio kompletan značaj interneta.
Godina 1980. postaje značajna godina u internet sferi. Američki nacionalni institut za standarde najavio je radni nacrt Standarda GML (SGML). Potonji naučnik Evropske organizacije za nuklearna istraživanja (CERN), Tim Berners-Li stvorio je HTML jezik (eng. Hypertext Markup Language) koji ima primenu i danas te se ne može zamisliti postojanje interneta bez njega. Od 1989. do 1990. godine, Tim Berners-Li predložio je skup protokola i softvera (prvi web pregledač – od eng. reči browser, nazvan World Wide Web), koje su omogućile računarima da prikazuju informacije. Takođe, ovaj trenutak predstavlja i početak protokola HTTPD (eng. yperText Transfer Protocol daemon).
Konstantan napredak web dizajna
U početku, web dizajn je minimalno napredovao. Vrlo brzo, HTML jezik je postao složeniji i fleksibilniji, čime se korisnicima omogućilo dodavanje slika, tabela na web stranicama. pojavom CSS-a (eng. Cascading Style Sheets) i tehnologija web servera sa mogućnošću izuzetnog prilagođavanja i odgovaranja na osnovne korisničke zahteve (server-side scripting), web dizajn doživljava nagli razvoj. Godine 1993, prvi internet pretraživač, Mozaik - omogućilo je korisnicima da surfuju internetom u vizuelnom smislu i omogućio je web tehnologiju široj javnosti – tvorac je bio Nacionalni centar za superračunarske aplikacije (eng. National center for supercomputing applications, NCSA). Ovaj pregledač – ili, kako Amerikanci kažu, browser, omogućio je korisnicima da pregledaju tekst i grafiku, ali u veoma ograničenom rasporedu i aranžmanu koji je uticao na sposobnost pružanja informacija. Grafički dizajn i vizuelna komunikacija bili su vrlo ograničeni trenutnim sposobnostima web dizajna.
Prvi Operativni sistem sa browser-om (pregledačem)
Godine 1994, osnovan je Konzorcijum W3C kako bi se postavili standardi i smernice budućeg web razvoja HTML-a, kako bi se omogućio dinamički sadržaj na vebu. Nedugo nakon toga, 1995, Microsoft je objavio novu verziju operativnog sistema, Windows 95, koji je sadržao potpuno novi korisnički interfejs i pregledač na Windows platformi: Microsoft Internet Explorer, koji je postao veoma popularan širom sveta. Nekoliko meseci kasnije, Altavista, prvi višejezični pretraživač i Amazon.com, jedna od prvih internet kompanija koja omogućava elektronske transakcije, doprinose ekspanziji World Wide Web-a. Tehnologije integracionih baza podataka, kao što su server-side scripting (PHP, ASP.Net, JSP, ColdFusion, itd) i standardi u dizajnu kao što su CSS, znatno su promenili web i pružili više mogućnosti za web dizajnere i web programere.
Razvoj web dizajna
Razvoj web dizajna nezamisliv je bez osobe koja je mnogo doprinela njegovom razvoju i smatra se vodećim konsultantom web upotrebljivosti. Njegovo ime je Jakob Nilsen.
Dr Nilsen ima doktorat iz informatike i veoma je popularan među web dizajnerima i web programerima. U svojoj kolumni objavljenoj na internetu od 1995 trenutno ima više od 200.000 čitalaca. Jakob Nilsen je razvio osnovne principe koji čine sajt jednostavnim za korišćenje. On kritikuje Flash, animacije i velike grafičke elemente te daje prednost, sajtovima jednostavnim za navigaciju, dostupne širem broju internet korisnika.
Glavna 4 razdoblja u web dizajnu
Istorija veb dizajna može se konvencionalno podeliti na četiri glavna perioda (generacije), shodno stepenu razvoja web sajta i složenosti dizajna sajta.
Prvi period je počeo sa razvojem prvog besplatnog pretraživača "Mozaik" i došao do kraja, kada je HTML postao široko rasprostranjen. Dizajn web sajtova u toj fazi je bio pod uticajem mnogih tehnoloških ograničenja, kao što su spore modemske veze i nesposobnost pružalaca usluga za brz prenos podataka.
Za razliku od prvog perioda, web dizajn u drugom periodu više izgleda profesionalno i ima neke nove karakteristike, uključujući ikonice umesto tastera sa rečima, banere, strukturirani meni koji predstavlja hijerarhiju informacija. Postojala je potreba da se prilagodi dizajn sajta za određene rezolucije ekrana, osmobitne ili dvadesetčetvorobitne monitore.
Već tada su veb dizajneri počeli da obraćaju pažnju na značajan faktor poput brzine preuzimanja informacija i rezolucije monitora. Ipak tekst nije bio lak za čitanje zbog karakteristika pretraživača i brzine interneta, a korisnici nisu bili zainteresovani da čekaju nekoliko minuta da se sadržaj pojavi na ekranu.
Treća generacija sajtova - web dizajna kao glavni cilj imala je isporučivanje multimedijalnog sadržaja, uključujući zvuk, animaciju, 3D modele. Ova faza je povezana sa uvođenjem Flash tehnologije koja je postala veoma popularna. Web dizajneri koriste multimedijalni sadržaj sa ciljem da privuku kupce i posetioce u skladu sa ciljem određenog sajta. Dakle, struktura sajta i njegov navigacioni sistem smatraju se izuzetno važnim za dizajn sajta, kako bi se korisnicima omogućilo brzo pronalaženje onoga što traže.
Osnovni princip u trećoj fazi bila je strategija Aida, odnosno privlačenje novih posetioca: zadržati posetioca na sajtu što duže, probuditi želju da saznaju više o lokaciji ili kompaniji, motivisati posetioce da kontaktiraju s vama.
Četvrta generacija ima specifičnosti kao što su obilje multimedijalnih sadržaja i mogućnost poručivanja preko interneta. Danas su sajtovi posebno razvijeni u svrhu izrade internet prodavnice (eCommerce platforme za onlajn prodaju), vlade, obrazovanja, zabave, biznisa itd. sa osnovnim ciljem da se zahtev klijenta ispuni.
